Dişi Kedilerde Kısırlaştırma: Doğru Zaman ve Doğru Yöntem

Dişi Kedilerde Kısırlaştırma: Ne Zaman, Nasıl ve Neden?

Dişi kedilerde kısırlaştırma (sterilizasyon), hem bireysel sağlık açısından hem de sahipsiz hayvan popülasyonunun kontrolü açısından yaygın olarak uygulanan cerrahi bir işlemdir. Bu operasyon iki temel teknikle gerçekleştirilebilir: OVH ve OVE. Kedi sahipleri olarak en kritik kararlardan biri, dişi kedimizin kısırlaştırma zamanını ve yöntemini belirlemektir.

1. Kısırlaştırmanın Faydaları

• İstenmeyen yavruları önler ve sokak hayvanı sayısını azaltır.

• Rahim enfeksiyonu (piyometra) ve meme tümörü riskini belirgin şekilde düşürür. İlk kızgınlık öncesinde kısırlaştırma işlemi yapıldığında meme tümörü riski %90’ın üzerinde azaldığı bildirilmiştir avma.org

• Davranışsal olarak kızgınlık dönemindeki hareket ve sesler, idrar kaçırma ve evden kaçmaya çalışma eğilimi ortadan kalkar.

• Kızgınlık dönemi insanlar için rahatsız edici olduğu kadar dişi kedinizin yaşam kalitesini, iştahını, deri ve tüy yapısına da etkileyen kronik stres ortamı yaratır.

2. Doğru Zaman: “Beş Aydan Önce” Kuralı

• Fix by Five kampanyası ve Amerikan Kedi Hekimleri Birliği (AAFP) artık “5 aydan önce” kısırlaştırmayı “yeni normal” olarak önermektedir.catvets.comdvm360.com

• Barınaklar veya sokaktan kurtarılan yavrularda operasyon, 8–16 haftalık dönemde güvenle yapılabilmektedir.

• Geleneksel yaklaşım 6 ay civarıdır; ancak dişi kediler o yaşta ilk kızgınlığa girebilir. Bu da istenmeyen gebelik ve artmış meme tümörü riskine kapı açar.

Pratik ipucu: Kediniz 2 kg ağırlığa ulaştığında ve genel muayenesi normalse, çoğu klinik güvenle kısırlaştırabilir.

3. Hangi Yöntem?

4. Ameliyat Öncesi Hazırlık

1. 12 saat mama–4 saat su verilmemelidir (veteriner hekiminizin önerisiyle).

2. Dişi kedinizin yaşına, ırkına, kilosuna ve mevcut sağlık durumuna göre bazı laboratuvar tahlilleri ve görüntülemeler gereklilik halinde önerilir.

3. British, Sphynx (Sfenks) gibi bazı özel ırk kediler için anestezi risklerinin önüne geçmek amacıyla hipertrofik kardiyomyopati HCM yönünden değerlendirme yapılması ve bazı kalp enzimleri araştırılması gerekebilir.
4. Kediniz kızgınlıkta ise operasyona engel değildir; ancak veteriner hekiminize mutlaka belirtin
5. Kediniz Coronavirus (CoV) pozitif veya daha öncesinde FIP hastalığı tedavisi görmüşse hekiminize mutlaka belirtin

6. Evde taşıma çantasını sakin bir ortamda tutun; stresten uzak durmak iyileşmeyi hızlandırır.

5. Güvenli Anestezi ve Ağrı Kontrolü

Modern kliniklerde dişi kedi kısırlaştırma işleminde multimodal (birden fazla ilaçlı) anestezi-analjezi kullanılır:

• Premedikasyon/ Preemtiv Analjezi (Operasyon öncesi sakinlik ve ağrı yönetimi)

• İndüksiyon (Anesteziye giriş)

• Solunum yolu anestezisi

• Lokal anestezi

• Isı takibi ve monitörizasyon: AAHA 2020 kılavuzlarında şart koşulur aaha.org

Evde ağrı belirtilerini izlemek ve gerekirse ek ilaç için veteriner hekiminizle iletişime geçmek gereklidir.

6. Ameliyat Sonrası Bakım

• İlk 24 saat: Klinik gözlem veya evde sessiz, sıcak bir oda. Ödül ve motivasyon amacıyla yaş mama verilebilir.

• Yakalık veya Elbise: Kedinizin dikişleri ısırıp koparmasını önlemeye yardımcı olur. Bazı durumlarda gerekmez.

• İlaç Programı

  • Ağrı kesici / Analjezik

  • Antiinflamatuar

  • Sakinleştirici / rahatlatıcı / antibiyotik (Gerekli durumlarda)

• Aktivite: İlk hafta zıplama ve koşturmanın önüne geçmek gerekir, kum kabı alçak kenarlı olmalı.

• Kontrol Vakti: 7–10 günde dikiş alımı ve genel kontrol gerçekleştirilir

Sık Sorulan Sorular

Dişi Kedim Kısırlaştıktan Sonra Kilo alır mı?
Metabolizması %20 yavaşlar; mama miktarını azaltır ve oyun süresini artırırsanız kilo artışı engellenir. Kısırlaştırılmış kedi mamaları bu amaçla kalorisi düzenlenmiş ürünlerdir. Kuru mama kullanıyorsanız iyi kaliteli markaların kısırlaştırılmış kediler için olan mamalarını verebilirsiniz.

Kısırlaştırma karakterini değiştirir mi?
Kızgınlık davranışları (bağırma, sürtünme) kaybolur; ancak kedinizin sevgi dolu kişiliği değişmez. Kısırlaşmamış kedilerde gözlemlenen bazı hormonal deri ve tüy rahatsızlıkları, tuvalet ve kum kabını doğru kullanmama ve evin çeşitli yerlerine idrar bırakma gibi davranış problemlerinin çoğu kısırlaştırma işlemi sonrasında ortadan kalkmaktadır.

Rahim bırakılırsa (OVE) gelecekte hastalanır mı?
Yumurtalıklar alındığı için hormon döngüsü biter; bilimsel veriler sağlıklı kedilerde hormonal döngü bittiğinde rahmin ileride hastalanma olasılığının çok düşük olduğunu göstermektedir.

Kısırlaştırma sonrası kedimin hormon dengesi bozulur mu?
Yumurtalıklar alındığında östrojen üretimi durur. Bu durum çiftleşme davranışlarının ve kızgınlık dönemlerinin sona ermesine neden olur. Ancak bu değişiklikler sağlık açısından olumsuz değil, aksine meme tümörleri gibi hormon bağlı hastalıkların riskini azaltır.

Kedim ne zaman normal hayatına döner?
Genellikle 7–10 gün içinde dikişler alınır. Bu süreçte aktivite kısıtlanmalı, hijyen sağlanmalı ve ağrı kontrolü sağlanmalıdır. OVE operasyonları sonrası iyileşme biraz daha hızlı olabilir.

OVE Türkiye’de yaygın mı?
Henüz OVH daha yaygın uygulanıyor. Ancak cerrahın deneyimi doğrultusunda OVE tercih edilebilir. Kediniz için hangi yöntemin uygun olduğunu veteriner hekiminizle birlikte değerlendirmeniz önemlidir.

Kısırlaştırma agresif kedimi sakinleştirir mi?
Kızgınlık dönemleri ortadan kalkacağı için bazı huzursuzluklar azalabilir. Ancak kedinizin karakteri aynı kalır.

8. Sonuç

• Beş aydan önce kısırlaştırma, hem sağlık risklerini azaltır hem de istenmeyen yavruları önler.

• Yöntem seçimi (OVH vs. OVE) klinik imkanlara ve veteriner hekiminizin deneyimine bağlıdır; iki yöntem de güvenlidir.

• Etkili ağrı yönetimi ve dikkatli ev bakımı, kedinizin hızlı ve konforlu iyileşmesini sağlar.

Her iki yöntem de kedinizin sağlığı için etkili ve güvenlidir.Kedinizin bireysel sağlık durumu, yaşadığı stres düzeyi ve cerrahın deneyimi gibi faktörler de karar sürecinde dikkate alınmalıdır. Kısırlaştırma hem kedinizin sağlığı hem de sahipsiz hayvan nüfusunun kontrolü açısından sorumlu bir tercihtir.

Sorularınız varsa veya randevu almak istiyorsanız bizimle iletişime geçin.

Erkek ve dişi kedilerde kısırlaştırmanın gerekliliğini ve uygun kısırlaştırma zamanını anlattığım videomuzu izlemek için tıklayın:

8. Kaynak

Postoperative pain and short-term complications after two elective sterilization techniques: ovariohysterectomy or ovariectomy in cats/Dişi kedi kısırlaştırmada iki yöntemin karşılaştırılması