Perineal Ürostomi
Erkek kedilerde görülen idrar yolu tıkanmaları, veteriner hekimliğinde sık karşılaşılan ve acil müdahale gerektiren durumlardandır. Bu tıkanıklıklar tekrarlandığında veya medikal yollarla tedavi edilemediğinde, kalıcı ve yaşam kalitesini artırmaya yönelik bir cerrahi seçenek olan “Perineal Ürostomi (PU)”, yani halk arasında bilinen adıyla “dişileştirme ameliyatı” gündeme gelir.
Erkek kedilerin idrar kanalları, dişilere kıyasla daha uzun ve dardır. Bu nedenle idrar kesesinde kum veya taş (ürolit) şeklinde biriken sitrüvit veya kalsiyum okzalat kristalleri, yangı sonucu oluşan hücre kümeleri, kan pıhtıları, üretranın darlığı veya spazmı sebebiyle üretra boyunca kolayca takılır ve tıkanıklık yaratır.
Tıkanıklık, idrarın dışarı atılamamasına neden olur ve bu durum genellikle 24–48 saat içinde ciddi komplikasyonlara yol açar:
İdrar kesesi aşırı dolar, duvarı gerilir ve yırtılabilir,
Böbrek fonksiyonu bozulur (post-renal azotemi) veya hidronefroz durumları şekillenebilir.
Enfeksiyon riski artar ve septisemiye yol açabilir.
Kandaki potasyum düzeyi yükselerek kalp ritmini bozar (hiperkalemi). Bu durum ani kalp krizi ve ölümle sonuçlanabilir.
Bu nedenle idrar tıkanıklığı olan kedilerde acil veteriner hekim müdahalesi hayat kurtarıcıdır.
İlk Tedavi Seçenekleri
İlk tıkanma vakalarında genellikle şu adımlar izlenir:
Ultrasonda son durumun görüntülenmesi ardından ağrı kesici ve spazm çözücü ilaçlar uygulanır.
Sedasyon veya anestezi altında üretral kateter yerleştirilerek sondalama yapılır.
İdrar kesesinden alınan örneklerden mikroskop altında sitolojik inceleme, tam idrar tahlili ve idrar kültürü yapılır, yangı hücrelerinin varlığına göre antibiyotikler, kristallerin yapısına ve idrar ph’ına göre uygun çözücüler ve kedinin bireysel durumuna göre özel diyete başlanır.
İdrar kesesi özel solüsyon ve ilaçlarla yıkanır, kristaller temizlenir.
Bazı hastalarda bu yöntemlerle tıkanıklık düzelir. Ancak üretranın kronik yapısal olarak darlığı veya diğer bazı sebeplerle çoğu zaman bu sorun tekrarlar. Özellikle 2 veya daha fazla kez tıkanma yaşanmışsa, ya da üretra ciddi şekilde hasar görmüşse, perineal ürostomi önerilir.
Perineal Ürostomi (Dişileştirme) Operasyonu Nedir?
Perineal ürostomi, penisin ve dar distal üretranın çıkarılması ve daha geniş olan pelvik üretranın dış ortama, yani anüsün altına (perineal bölgeye) ağızlaştırılmasıdır. Böylece:
Üretra daha kısa ve geniş hale gelir, Gelecekte tıkanma riski büyük ölçüde ortadan kalkar, Kedi daha konforlu ve güvenli bir şekilde idrarını yapabilir.
Kedi bu operasyondan sonra “dişi” olmaz. Sadece idrar çıkış noktası değişir.
Perineal Üretrostomi
Genel anestezi altında kedi steril pozisyonda yatırılır. Kuyruk bölgesi yukarı alınır, perineal alan tıraşlanır ve dezenfekte edilir. Penis çevresindeki dokular dikkatlice açılır ve penis çıkarılır. Pelvik üretra, çevre dokularla birlikte anüsün altına ağızlaştırılır. Üretra mukozası, deriye dikişlerle sabitlenir. Operasyon bölgesi dikkatle pansumanlanır.
İşlem teknik olarak hassastır ve deneyimli ve cerrahi uzmanı veteriner hekimler tarafından yapılmalıdır. Aksi takdirde komplikasyon riski artabilir.
Ameliyat Sonrası Bakım
İyileşme süreci genellikle 10–14 gün sürer. Bu dönemde dikkat edilmesi gerekenler:
Antibiyotik ve ağrı kesici ilaçlar düzenli verilmelidir. Kedinin dikişleri yalamaması için yakalık takılmalıdır. Kediye tozumayan (pelet) ve yumuşak kum içeren tuvalet kabı sunulmalı veya ilk günlerde ızgara üzeri kum kullanılmalıdır. Yarada akıntı, şişlik veya kızarıklık fark edilirse veteriner kontrolü gereklidir. İlk birkaç gün kedi sık sık ve bol miktarda idrar yapabilir. Bu geçici bir durumdur.
Ameliyat Sonrası Uzun Vadeli Takip
Kedinizin yaşam kalitesi büyük ölçüde artacaktır. Ancak şunlara dikkat edilmelidir:
Ömür boyu üriner diyet maması kullanılması önerilir. Bol su tüketimi teşvik edilmelidir (sürekli taze su, yaş mama vb.). Yılda en az 1 kez idrar analizi ve kontrol önerilir. Operasyon sonrası nadiren de olsa enfeksiyon, idrar kaçırma veya yeni üretral darlık gelişebilir.
Operasyonun Başarı Oranı ve Riskleri
Doğru cerrahi teknik ve dikkatli post-op bakım ile başarı oranı yüksektir. Ancak olası komplikasyonlar şunlardır:
Kanama, İdrar kaçağı veya peritonit, Yeni açıklığın daralması (stenoz), İdrar kaçırma (inkontinans), Yara enfeksiyonu.
Bu komplikasyonlar nadirdir, ancak erken fark edilip müdahale edilmelidir.
Davranışsal ve Estetik Etkiler
Ameliyattan sonra kedinin karakteri, sosyal davranışı veya hormon düzeyleri değişmez. Özellikle daha önce kısırlaştırılmış erkek kedilerde belirgin bir davranış değişikliği beklenmez.
Yeni idrar çıkış noktası genellikle tüylerle örtüldüğünden, dış görünümde dikkat çeken bir değişiklik olmaz.
İdrar yolu tıkanıklığı yaşayan kediler huzursuz, agresif veya içine kapanık hale gelebilir. Bu durum onların suçu değil, tamamen fizyolojik bir rahatsızlıktır. Gecikmeden veteriner hekime danışmak, sevdiklerinizin hayatını kurtarabilir.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
1. Kedim ameliyat sonrası tuvaletini tutabilir mi?
Evet. İlk günlerde sık idrara çıkma normaldir. Sonrasında idrar kontrolü genellikle normale döner.
2. Ameliyat sonrası idrar yolu enfeksiyonu riski artar mı?
Evet, az da olsa artabilir. Bu yüzden hijyenik kum kullanımı ve düzenli veteriner kontrolü önemlidir.
3. Kısırlaştırma ile aynı şey mi?
Hayır. Kısırlaştırma testislerin alınması işlemidir. PU, idrar yolunun yeniden şekillendirilmesidir.
4. Kedim acı çeker mi?
Ameliyat sonrası ağrı kesiciler sayesinde minimum düzeyde ağrı hisseder. Genellikle rahatlamış bir ruh hali gözlenir.
5. PU sonrası yeniden tıkanma olur mu?
Nadir durumlar dışında olmaz. Özellikle diyete dikkat edilirse ömür boyu rahat bir yaşam sağlar.
Kaynaklar
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30243363/
